Lipa drobnolistna i lipa szerokolistna
Tilia cordata Mili. i Tilia platyphyllos Scop.
Jest to ogólnie znane i lubiane u nas drzewo, sadzone w parkach, ogrodach i na ulicach. Należy do drzew o kulistej i koronie, silnie rozgałęzionej i ulistnionej. Liście posiadają kształt sercowaty. Są ogonkowe, górą ciemniejsze, spodem jaśniejsze, a brzegiem lekko ząbkowane. Kwiatostan złożony z kilku kwiatków jest umieszczony na długiej szypułce, zrośniętej z podługowatą, pergaminową, jasno-seledynową podsadką kwiatową. Kwiaty lipy odznaczają się typowym silnym, miodowym aromatem. Lipa należy do drzew silnie nieelitaryzujących, masowo oblatywanych przez pszczoły. Kwitnie w końcu czerwca i lipcu. Surowcem leczniczym są kwiatostany wraz z podsadką. Kwiaty lipy zbiera się wyłącznie z drzew oddalonych od większych dróg, arterii komunikacyjnych oraz miejsc poddawanych opryskom czy opylaniom. Niewskazany jest również zbiór jej na terenie większych miast. Zbiór ten jest kłopotliwy, ponieważ wymaga wchodzenia na drzewo, na wysoką drabinę, lub użycia sekatorów na długim kiju. Należy uważać, aby przy okazji nie niszczyć drzew i nie kaleczyć kory, a ucinać jedynie małe ukwiecone gałązki. Zbioru dokonuje się w początkowym okresie kwitnienia, gdy większość kwiatów jest już otwarta, ale nie ma w nich jeszcze przekwitających. Lipę suszy się łatwo w warunkach naturalnych, w miejscu przewiewnym i zacienionym. O ile suszy się w temperaturze podwyższonej, to nie może ona przekraczać 35°C.
Kwiaty lipy zawierają: garbniki, śluzy, pektyny, flawonoidy, kwasy organiczne, sole mineralne (między innymi manganu) oraz olejki eteryczne, cukry i niektóre witaminy.
Lipa u Słowian i Germanów uważana była za drzewo święte. Ceniono ją od najdawniejszych czasów nie tylko ze względu na jej piękno, lecz również właściwości lecznicze i miododajne. Dawniej stosowano w lecznictwie ludowym również liście oraz korę lipową. Obecnie używa się wyłącznie kwiatostanów.
Posiadają one w pierwszym rzędzie właściwości napotne i przeciwgorączkowe, przy przeziębieniach i zaflegmieniu górnych dróg oddechowych. Lipa znajduje również zastosowanie w chorobach nerek, pęcherza i w nerwicach. Naparem z kwiatu lipowego można także płukać gardło. W warunkach domowych napar z lipy stosuje się przy wszystkiego rodzaju przeziębieniach, grypach, anginie, a także przy bezsenności. W tym celu sporządza się napar z 2 łyżek kwiatu na 2 szklanki wrzątku, pijąc po 1 szklance 2-3 razy dziennie. Do naparu przeznaczonego dla dzieci można dodać łyżeczkę miodu. Napar taki dodawany być może także do wody w kąpieli, szczególnie przy nerwicach i trudnościach ze snem.
Lipa należy do najbardziej pożytecznych drzew. Jej drewno jest szczególnie cenione od najdawniejszych wieków przy wyrobie sprzętów domowych i w rzeźbie. Kwiat lipowy jest dobrą namiastką herbaty. Miód lipowy posiada zbliżone właściwości do kwiatu lipowego.
